Peter Safar ( 1924 - 2003 )
- PTAiIT »
- Historia »
- Pożegnania
W dniu 3 sierpnia 2003 r. po ciężkiej chorobie zmarł w Pittsburghu profesor Peter Safar.
Peter Safar urodził się w Wiedniu w r. 1924. Tu też ukończył studia medyczne (1948). Przez krótki czas zajmował się anatomią patologiczną, onkologią i chirurgią na Uniwersytecie Wiedeńskim, a potem - po przeniesieniu się na stałe do USA - na Uniwersytecie Yale. Szybko jednak zajął się anestezjologią na Uniwersytecie Pensylwańskim pod kierunkiem prof. Roberta D. Drippsa. W latach 1952-53 zorganizował w Limie (Peru) Oddział Anestezjologii, w latach 1955-61 był założycielem i szefem podobnego Oddziału w Baltimore City Hospital, a wreszcie w r. 1961 powołał Oddział Anestezjologii na Uniwersytecie w Pittsburghu, którym kierował do r. 1974. W tym okresie stworzył Międzynarodowe Centrum Badań nad Resuscytacją (IRRC), dziś noszące Jego imię, a kierowane od r. 1994 przez dr Patricka Kochanka.
W latach pięćdziesiątych Safar udokumentował w trakcie eksperymentów na kuraryzowanych ochotnikach skuteczność fazy A (odgięcie głowy ku tyłowi, wysunięcie ku przodowi żuchwy i rozchylenie ust ratowanego) oraz fazy B (metoda usta-usta jako skuteczniejsza od stosowanych dotąd wymachów ramion) w trakcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Zabiegi te połączył z fazą C (pośredni masaż serca), wynalezioną przez innych autorów, lecz do tego czasu zapomnianą i zaniechaną, opisując system BLS (Basic Life Support). W r. 1961 poszerzył tę metodę o dalsze fazy i nadał jej nazwę resuscytacji krążeniowo-oddechowo-mózgowej (CPCR). Od tego czasu metoda ta podbiła cały świat i - jak się ocenia - ocaliła życie setkom tysięcy ludzi, którzy w różnych okolicznościach doznali nagłego zatrzymania serca. Do ostatnich lat Safar poszerzał zakres działań ratowniczych konstruując nowe urządzenia, prowadząc badania kliniczne i doświadczalne, a przede wszystkim niestrudzenie jeżdżąc po świecie i poszukując entuzjastów resuscytacji. Warto wspomnieć o niezwykłej karierze małej duńskiej firmy, która produkowała termometry. Na propozycję Safara podjęto tam produkcję worków samorozprężalnych, którym nadano nazwę AMBU (od „ ambulatory ” ) i odtąd cały świat nie może się obejść bez tego urządzenia, które ma już dziesiątki modyfikacji i typów.
W jednym z kolejnych międzynarodowych badań nad zwiększaniem skuteczności resuscytacji brali też udział lekarze warszawskiego Pogotowia Ratunkowego. Badanie to o nazwie Brain Resucitation Clinical Trial (BRCT) prowadziło 20 grup badawczych z 7 krajów, a jego przedmiotem była koncepcja poprawienia przepływu mózgowego przez stosowanie dużych dawek adrenaliny w trakcie resuscytacji.
Poza swą podstawową działalnością Safar wciąż podejmował problemy etyczne (jak rozpoznawanie śmierci mózgu, bierna eutanazja, wspomagane samobójstwo i opieka terminalna). Od r. 1962 był w bliskim kontakcie z prof. Władimirem Niegowskim z Moskwy (który zbiegiem okoliczności zmarł 2 miesiące przed śmiercią Safara). Stałymi doradcami i współautorami Safara byli też profesorowie Comroe i Severinghaus z Uniwersytetu Kalifornijskiego, choć w kręgu ludzi z nim współpracujących można się doszukać ponad 100 profesorów i badaczy z całego świata. Doktoraty pod Jego kierunkiem uzyskało 60 lekarzy. Sam był honorowym profesorem swej uczelni. Doktorem honoris causa uniwersytetów w Mainzu, Campinas (Brazylia), Magdeburgu i Pradze, a także honorowym członkiem kilkunastu narodowych akademii naukowych i towarzystw anestezjologicznych (w tym Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii).
W osobistych kontaktach był człowiekiem niezwykle serdecznym i przyjacielskim, potrafił natychmiast nawiązywać kontakt z otoczeniem, pełen nowych pomysłów i idei. Wywarł nieprzemijający wpływ na całą wiedzę o resuscytacji, choć zapewne daleko jeszcze od pełnej realizacji celu, jakim jest długotrwała ochrona mózgu przed nieodwracalnymi zmianami wskutek przerwania dopływu krwi. Lista publikacji i funkcji Safara dowodzi Jego niespożytej energii. Opublikował 1389 prac, ponad 30 książek i podręczników, wciąż ukazywały się też Jego artykuły redakcyjne i recenzje w poważnych czasopismach medycznych. Wraz ze swą żoną Ewą założył Fundację na Rzecz Zachowania Pokoju na Świecie i czynnie wspierał tę ideę przy każdej swej bytności zagranicą.
A oto krótka lista jego członkostwa honorowego i części jego funkcji na świecie:
Honorary (corresponding) elected member of Medical, Anesthesiology, Resuscitation or Critical (Intensive) Care Medicine Societies of Germany, Austria, Italy, Peru, Japan, Czechoslovakia (Purkinje Society; Emergency Medicine Society), United Kingdom, Poland, Spain, Indonesia, Russia. Honorary Member of the Society of Critical Care Medicine; the American College of Emergency Physicians, the Society of Academic Emergency Medicine, the National Association for Emergency Medical Services Physicians, and the European Resuscitation Council. Advisor to American & International Red Cross & the American Heart Association Elected member, Johns Hopkins University Society of Scholars, 2001.
Peter Safar urodził się w Wiedniu w r. 1924. Tu też ukończył studia medyczne (1948). Przez krótki czas zajmował się anatomią patologiczną, onkologią i chirurgią na Uniwersytecie Wiedeńskim, a potem - po przeniesieniu się na stałe do USA - na Uniwersytecie Yale. Szybko jednak zajął się anestezjologią na Uniwersytecie Pensylwańskim pod kierunkiem prof. Roberta D. Drippsa. W latach 1952-53 zorganizował w Limie (Peru) Oddział Anestezjologii, w latach 1955-61 był założycielem i szefem podobnego Oddziału w Baltimore City Hospital, a wreszcie w r. 1961 powołał Oddział Anestezjologii na Uniwersytecie w Pittsburghu, którym kierował do r. 1974. W tym okresie stworzył Międzynarodowe Centrum Badań nad Resuscytacją (IRRC), dziś noszące Jego imię, a kierowane od r. 1994 przez dr Patricka Kochanka.
W latach pięćdziesiątych Safar udokumentował w trakcie eksperymentów na kuraryzowanych ochotnikach skuteczność fazy A (odgięcie głowy ku tyłowi, wysunięcie ku przodowi żuchwy i rozchylenie ust ratowanego) oraz fazy B (metoda usta-usta jako skuteczniejsza od stosowanych dotąd wymachów ramion) w trakcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Zabiegi te połączył z fazą C (pośredni masaż serca), wynalezioną przez innych autorów, lecz do tego czasu zapomnianą i zaniechaną, opisując system BLS (Basic Life Support). W r. 1961 poszerzył tę metodę o dalsze fazy i nadał jej nazwę resuscytacji krążeniowo-oddechowo-mózgowej (CPCR). Od tego czasu metoda ta podbiła cały świat i - jak się ocenia - ocaliła życie setkom tysięcy ludzi, którzy w różnych okolicznościach doznali nagłego zatrzymania serca. Do ostatnich lat Safar poszerzał zakres działań ratowniczych konstruując nowe urządzenia, prowadząc badania kliniczne i doświadczalne, a przede wszystkim niestrudzenie jeżdżąc po świecie i poszukując entuzjastów resuscytacji. Warto wspomnieć o niezwykłej karierze małej duńskiej firmy, która produkowała termometry. Na propozycję Safara podjęto tam produkcję worków samorozprężalnych, którym nadano nazwę AMBU (od „ ambulatory ” ) i odtąd cały świat nie może się obejść bez tego urządzenia, które ma już dziesiątki modyfikacji i typów.
W jednym z kolejnych międzynarodowych badań nad zwiększaniem skuteczności resuscytacji brali też udział lekarze warszawskiego Pogotowia Ratunkowego. Badanie to o nazwie Brain Resucitation Clinical Trial (BRCT) prowadziło 20 grup badawczych z 7 krajów, a jego przedmiotem była koncepcja poprawienia przepływu mózgowego przez stosowanie dużych dawek adrenaliny w trakcie resuscytacji.
Poza swą podstawową działalnością Safar wciąż podejmował problemy etyczne (jak rozpoznawanie śmierci mózgu, bierna eutanazja, wspomagane samobójstwo i opieka terminalna). Od r. 1962 był w bliskim kontakcie z prof. Władimirem Niegowskim z Moskwy (który zbiegiem okoliczności zmarł 2 miesiące przed śmiercią Safara). Stałymi doradcami i współautorami Safara byli też profesorowie Comroe i Severinghaus z Uniwersytetu Kalifornijskiego, choć w kręgu ludzi z nim współpracujących można się doszukać ponad 100 profesorów i badaczy z całego świata. Doktoraty pod Jego kierunkiem uzyskało 60 lekarzy. Sam był honorowym profesorem swej uczelni. Doktorem honoris causa uniwersytetów w Mainzu, Campinas (Brazylia), Magdeburgu i Pradze, a także honorowym członkiem kilkunastu narodowych akademii naukowych i towarzystw anestezjologicznych (w tym Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii).
W osobistych kontaktach był człowiekiem niezwykle serdecznym i przyjacielskim, potrafił natychmiast nawiązywać kontakt z otoczeniem, pełen nowych pomysłów i idei. Wywarł nieprzemijający wpływ na całą wiedzę o resuscytacji, choć zapewne daleko jeszcze od pełnej realizacji celu, jakim jest długotrwała ochrona mózgu przed nieodwracalnymi zmianami wskutek przerwania dopływu krwi. Lista publikacji i funkcji Safara dowodzi Jego niespożytej energii. Opublikował 1389 prac, ponad 30 książek i podręczników, wciąż ukazywały się też Jego artykuły redakcyjne i recenzje w poważnych czasopismach medycznych. Wraz ze swą żoną Ewą założył Fundację na Rzecz Zachowania Pokoju na Świecie i czynnie wspierał tę ideę przy każdej swej bytności zagranicą.
A oto krótka lista jego członkostwa honorowego i części jego funkcji na świecie:
Honorary (corresponding) elected member of Medical, Anesthesiology, Resuscitation or Critical (Intensive) Care Medicine Societies of Germany, Austria, Italy, Peru, Japan, Czechoslovakia (Purkinje Society; Emergency Medicine Society), United Kingdom, Poland, Spain, Indonesia, Russia. Honorary Member of the Society of Critical Care Medicine; the American College of Emergency Physicians, the Society of Academic Emergency Medicine, the National Association for Emergency Medical Services Physicians, and the European Resuscitation Council. Advisor to American & International Red Cross & the American Heart Association Elected member, Johns Hopkins University Society of Scholars, 2001.
B. Kamiński
Galeria zdjęć:
